Kart harcamalarına sert kısıtlama
Merkez Bankası bilgilerine göre, deprem bölgesine yapılacak yardım ve ihtiyaç sahipleri karşısında banka ve kredi kartıyla yaptığı market, akaryakıt ve telekomünikasyon harcamaları artarken, vatandaşlar diğer harcamalarını durdurdu. Verilere göre, 10 Şubat ile biten haftada toplam banka ve kredi kartı harcamaları 3 Şubat haftasına göre yüzde 19,14 azalırken, market harcamaları yüzde 6, akaryakıt harcamaları yüzde 12,5 ve telekomünikasyon harcamaları arttı. %17 oranında.
İçki dükkanlarında harcama yüzde 31,5 düştü
Merkez Bankası verilerine göre 3 Şubat haftasında toplam kartlı harcamaların büyüklüğü 108.4 milyar lira oldu. Bu fiyat 10 Şubat haftasında sert bir düşüşle 87,6 milyar liraya geriledi. Kartlı harcamaların işlem sayısı 10 Şubat haftasında 3 Şubat haftasına göre yüzde 10,5 azaldı. Detaylara bakıldığında kart araç kiralama harcamaları yüzde 29,3 azalırken, işlem sayısı yüzde 10,4 azaldı. 10 Şubat haftasında çeşitli gıdalara yapılan harcamalarda da düşüş yaşandı. Merkez Bankası verilerine göre, çeşitli gıdalara yönelik kartlı harcamalar yüzde 8,9, işlem sayısı yüzde 8,1 azaldı. Okullara ilişkin veriler, medyanın da etkisiyle eğitim harcamalarında yüzde 48,6 gibi çok yüksek bir gerileme olduğunu ortaya koydu. Elektronik işlere yapılan harcamalarda yüzde 22,61 oranında azalma oldu. Bu iki kalemdeki işlem sayısı sırasıyla yüzde 25,23 ve yüzde 16,68 azaldı.
Giyim ve ayakkabı vatandaşların harcamaktan kaçındığı kalemlerin başında geldi. 10 Şubat haftasında 3 Şubat haftasına göre giyim ve ayakkabı harcamaları yüzde 17, havayolu harcamaları yüzde 19,5, konaklama harcamaları yüzde 29,4 azaldı. Alkol bulunan yerlerde harcama en çok azalan küme oldu. Vatandaşlar, depremin olduğu haftada alkollü mekan harcamalarını bir haftada yüzde 31,5 oranında azalttı. Süreç sayısı da yüzde 30’dan fazla azaldı. Bijuteri harcamaları yüzde 13,57, mobilya harcamaları yüzde 27,1, sağlık harcamaları yüzde 17,7 ve seyahat harcamaları yüzde 25,6 azaldı. Dışarıda yemek için yapılan harcamalar da yüzde 23,4 azalırken, bireysel emeklilik için yapılan harcamalar yüzde 20 azaldı.
Tüm bu harcamalar azalırken, gerek vatandaşların yardım için yaptığı harcamalar gerekse deprem bölgesinde artan muhtaçlık nedeniyle market, akaryakıt ve telekomünikasyon harcamaları 1 haftada oldukça arttı. Verilere göre, 3 Şubat haftasında akaryakıt ve akaryakıta 5,6 milyar lira harcanırken, 10 Şubat haftasında yüzde 12,5 artışla 6,3 milyar lira harcandı. Deprem bölgesinde akaryakıt bulunabilirliğinde büyük sorunlar yaşansa da bölgeye yönelik hareketlilik ülke genelinde akaryakıt ve akaryakıt harcamalarını artırdı. Market alışverişi ise 3 Şubat haftasında 19 milyar liradan yüzde 6 artarak 10 Şubat haftasında 20,1 milyar liraya yükseldi. Bunda hem bölgede ihtiyaçların karşılanması için yaşanan hareketlilik hem de vatandaşların yardım seferberliği etkili oldu.
Deprem bölgesinin en büyük sıkıntılarından biri olan taşınabilir iletişime rağmen 10 Şubat haftasında en çok artan harcamalar kümesi telekomünikasyon harcamaları oldu. 3 Şubat haftasında telekomünikasyona 1.2 milyar dolar harcandı. 10 Şubat haftasında 1,4 milyar lira harcandı, yani yüzde 17’lik artış görüldü.
Düşük faiz oranları nedeniyle harcamalar hızla artıyordu
Banka ve kredi kartları ile yapılan harcamalar, düşük faiz oranları nedeniyle vatandaşların en çok tercih ettiği borçlanma yöntemi olarak öne çıktı. Merkez Bankası’nın Ağustos 2022’de başlattığı politika faiz indirimlerinin ardından bankaların kredi kartı işlemlerinde uygulayabilecekleri azami faiz oranları gerilemeye başladı. Faiz indirimleri öncesi yüzde 1,80 olan kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami akdi faiz oranı Eylül’de yüzde 1,73’e, Ekim’de yüzde 1,63’e, Kasım’da yüzde 1,5’e ve Aralık’ta yüzde 1,36’ya geriledi. . Kredi kartı işlemlerinde gecikme faizi Ağustos’ta yüzde 1,74’ten Eylül’de yüzde 1,68’e, Ekim’de yüzde 1,60’a, Kasım’da yüzde 1,5’e ve Aralık’ta yüzde 1,39’a geriledi. Kredi kartı faizi şu anda yüzde 1,36, gecikme faizi yüzde 1,39. İhtiyaç kredisi faiz oranı yüzde 30,3’tür.
Çevrimiçi harcamalar yüzde 32 düştü
Merkez Bankası verilerine göre 10 Şubat haftasında banka ve kredi kartlarıyla internet üzerinden yapılan alışverişlerde çok daha hızlı düşüş yaşandı. 3 Şubat haftasında banka ve kredi kartlarıyla internet alışverişi 34,2 milyar lira olurken, 10 Şubat haftasında 23,3 milyar liraya geriledi. Bu yüzde 32’lik bir azalmaya işaret ediyor. E-ticaret firmaları deprem yardım kampanyaları başlatsa da 10 Şubat haftasında vatandaşların harcamalardan uzak durması bu alanda da düşüşe neden oldu.
Kurumsal kredi hacmi azaldı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, 10 Şubat’ta sona eren haftada 3 Şubat haftasına göre kurumsal kredi kartı harcama stokunda %1,67’lik düşüş yaşandı. 3 Şubat haftasında 234,3 milyar TL olan 10 Şubat haftasında 230,4 milyar TL’ye geriledi. Bireysel kredi kartı stok büyüklüğü de 10 Şubat haftasında 3 Şubat haftasına göre sadece yüzde 0,86 artarak TL’den yükseldi. 491,8 milyardan 496 milyar TL’ye.
